همشهری آنلاین – منوچهر صدوقی‌سها / نویسنده، فیلسوف، عرفان‌پژوه و حقوقدان: یکی از مصائب عمده دوران مدرن از خود بیگانگی و از تبعات آن، فراموش شدن هویت است. در واقع، امروزه ما در دیگران زندگی می‌کنیم. برای مثال، نسل امروز از ابرقهرمانان بیگانه به مراتب شناخت بیشتری دارد تا هویت پایتخت خود. بنابراین، این خود ما هستیم که هویتمان را به دست فراموشی می‌سپاریم. باید به یاد داشته باشیم که نمی‌شود همیشه در دیگران زندگی کرد. به دانشجویان فلسفه توصیه می‌کنم که گاهی به هویت خود بازگردند؛ چرا که رازهای سربه‌مهر زیادی در هویت ما نهفته است.
گاهی دیده می‌شود که از هویت فلسفی تهران به عنوان مکتب تهران یاد می‌شود. این عنوان بر مبنای فلسفه اشتباه است؛ چرا که هویت تهران حاصل اجماع چندین مکتب فلسفی است و نه فقط یک مکتب و باید از آن به عنوان حوزه فلسفی تهران یاد شود.
فلسفه در تهران جامعیت دارد. در واقع، هر مکتب فلسفی در تهران برای خود نماینده دارد. برای مثال، اگر «حکیم میرزای جلوه» در تهران نماینده فلسفه مشا بوده، همتراز با او «میرزا هاشم اشکوری» هم هست که نماینده شاخه‌ای از عرفان اسلامی بوده. یعنی هیچ مکتب و مشرب اسلامی و فلسفی نیست که در تهران برای دفاع از مکتب خود نماینده تراز و پویا نداشته باشد.
در حوزه فلسفی تهران مکاتب فقط تدریس نمی‌شدند، بلکه توسط اساتید خود تالیف، توزیع و گسترده می‌شدند. تمام فعالیت‌های علمی- فلسفی حوزه فلسفی تهران در همین شهر انجام می‌شد. اساتید تهران بسیاری از متون کلامی، عرفانی، فلسفی، ریاضی، علوم بیگانه و حتی موسیقایی را تصحیح و چاپ می‌کردند. برای مثال، «حکیم شیخ اسداالله یزدی» زمانی که ساکن تهران بود توانست «حکمت‌الاشراق» را به نحو شایسته تصحیح کند.
زمانی که در کنگره ابن‌سینا در مصر تصحیحی از شفای ابن‌سینا انجام شد، اساتید مصری اعتراف کردند که چاپ سنگی‌ای که در تهران به تصحیح رسیده بسیار معتبرتر از تصحیح خودشان است. این امر اهمیت بالای فلسفه و علم را در حوزه فلسفی تهران نشان می‌دهد.
دیگر وجوه بارز حوزه فلسفی تهران ترجمه متون فلسفی- عرفانی و علمی در آن زمان است. این امر به قدری رایج بود که «میرزا حسن اسفندیاری» «محتشم‌السلطنه» سیاستمدار و رییس مجلس شورای ملی را به ترجمه کتاب «فصوص‌الحکم» از «محی‌الدین ابن عربی» تشویق کرد.
این امر باعث افتخار است که در دوره سیاه آشفته‌حالی سیاسی ایران، سیاستمداران ما تلاش می‌کردند از هویت فلسفی- عرفانی حوزه تهران غافل نشوند.
