کشف شگفت‌انگیز تلسکوپ جیمز وب: سیاه‌چاله‌هایی پنهان که پیش‌تر دیده نشده بودند!
به گزارش ایتنا و به نقل از لایوساینس، گفتنی است اختروش‌های کلاسیک، هسته‌های کهکشانی فعالی هستند که توسط سیاه‌چاله‌های ابرپرجرم تغذیه می‌شوند. این سیاه‌چاله‌ها در مرکز کهکشان‌ها قرار دارند و با بلعیدن مواد اطرافشان، نوری بسیار درخشان از خود ساطع می‌کنند. به همین دلیل، حتی در میان غبارهای انبوه نیز قابل رصد هستند.
اما در دسامبر ۲۰۲۲، دانشمندان با کمک تلسکوپ جیمز وب نوع جدیدی از این هسته‌های فعال را کشف کردند که آن‌ها را «نقاط قرمز کوچک» نامیدند؛ نقاطی کم‌نور و کوچک که در تصاویر مانند لکه‌هایی قرمز به‌نظر می‌رسند و در مقایسه با اختروش‌های کلاسیک، ابعاد کوچک‌تر و روشنایی کمتری دارند. این نقاط معمولاً در میان غباری بسیار ضخیم پنهان شده‌اند.
رابطهٔ میان این دو نوع اختروش هنوز ناشناخته باقی مانده و همین موضوع باعث شد گروهی از اخترشناسان به دنبال اجرامی با ویژگی‌های میانی بگردند.
برای بیش از یک دهه، اخترشناسان با استفاده از تلسکوپ «سوبارو» در هاوایی به جست‌وجوی اختروش‌های دوردست پرداخته و موفق به شناسایی چند کهکشان در نخستین میلیارد سال پس از مه‌بانگ شدند.
هرچند نور این کهکشان‌ها با اختروش‌های کلاسیک همخوان نبود، اما شدت آن آن‌قدر زیاد بود که نمی‌توانست تنها حاصل تشکیل ستاره باشد. از همین رو، این فرض مطرح شد که هسته‌های فعال در میان غبار پنهان شده‌اند. با این حال، به دلیل محدودیت‌های فنی تلسکوپ‌ها، امکان اثبات وجود آن‌ها وجود نداشت.
اکنون، گروهی بین‌المللی از اخترشناسان با استفاده از حساسیت بالای تلسکوپ جیمز وب موفق شدند این اجرام مرموز را بار دیگر بررسی کرده و نشانه‌هایی واضح از گازهایی پرسرعت را شناسایی کنند که تحت تأثیر گرانش شدید سیاه‌چاله‌های ابرپرجرم قرار دارند. این داده‌ها ثابت کرد که با نوعی از هسته‌های فعال طرف هستیم که تا کنون دیده نشده بودند.
در مطالعهٔ جدید، از میان ۱۳ کهکشان دوردست مورد بررسی، در ۹ مورد شواهدی از حضور سیاه‌چاله‌های فعال و پنهان دیده شد. نور منتشرشده از این اجرام الگوی مشخصی از اختروش‌هایی دارد که پشت پرده‌ای ضخیم از غبار پنهان شده‌اند.
یوشیکی ماتسوکا (استادیار مرکز پژوهش فضا و فرگشت کیهانی در دانشگاه اِهیمه ژاپن و نویسندهٔ اصلی مقاله) در گفت‌وگویی ایمیلی اظهار می‌دارد: «ما از این‌که دیدیم اختروش‌های پنهان تا این اندازه در کیهان اولیه فراوان بوده‌اند، شگفت‌زده شدیم. این یعنی تاکنون بخش قابل‌توجهی از سیاه‌چاله‌های فعال در مطالعات زمینی از چشم ما پنهان مانده بودند.»
نکتهٔ جالب اینجاست که این اختروش‌های تازه‌کشف‌شده، همانند اختروش‌های کلاسیک روشن هستند، اما میزان غباری که نور آن‌ها را پنهان می‌کند، مشابه چیزی است که در نقاط قرمز کوچک دیده می‌شود.
مطلب مشابه: گیتی ما ممکن است در مرکز یک سیاهچاله درون گیتی دیگری باشد
ترکیب داده‌های زمینی با مشاهدات دقیق جیمز وب، می‌تواند حلقهٔ گمشده‌ای میان اختروش‌های درخشان و نقاط قرمز کوچک رایج باشد.
جوریت ماتی (استادیار و رئیس گروه اخترفیزیک کهکشان‌ها در مؤسسهٔ علم و فناوری اتریش) که در این مطالعه مشارکت نداشته، می‌گوید: «این نتایج به‌دلیل کیفیت بالای طیف نوری اجرام، که نشان‌دهندهٔ گازهایی تحت تأثیر سیاه‌چاله‌های ابرپرجرم هستند، بسیار قابل‌اعتماد است.»
وی اضافه می‌کند: «هرچند تعداد اجرام جدید بالاست، اما چندان دور از انتظار نیست. شکاف میان دو گروه شناخته‌شده بسیار بزرگ است و این اجرام تازه احتمالاً متعلق به همان جمعیت گمشده‌اند. البته ممکن است موارد بیشتری نیز وجود داشته باشد.»
مطلب مشابه: زندگی مخفیانه جهان پیش از انفجار بزرگ
ماتی توضیح می‌دهد که با افزایش تعداد کشفیات از این اختروش‌های پنهان و جمع‌آوری داده‌های بیشتر، می‌توان جرم ستاره‌ها و سیاه‌چاله‌های میزبانشان را تخمین زد. این اطلاعات درک ما از فرگشت سیاه‌چاله‌ها در کیهان اولیه را متحول خواهد کرد.
افزون بر این، گفته می‌شود که مقایسهٔ تعداد اختروش‌های کشف‌شده با پیش‌بینی مدل‌های نظری، می‌تواند آزمونی برای مدل استاندارد کیهان‌شناسی باشد.
