کشف تازهای دربارهٔ جوّ سیارهٔ اورانوس

به گزارش ایتنا و به نقل از وایرد، بر اساس این پژوهش تازه، جو اورانوس عمدتاً از دو عنصر سبک هیدروژن و هلیوم تشکیل شده است. البته مقدار اندکی متان نیز در آن وجود دارد که همین گاز علت اصلی رنگ سبزآبی معروف این سیاره به شمار میرود. متان نور قرمز را جذب میکند و همین امر باعث میشود اورانوس در تصاویر، رنگی میان آبی و سبز داشته باشد.
اما این تمام ماجرا نیست. برخلاف تصور عموم که اورانوس را سیارهای یکنواخت و بیتغییر میدانند، دادههای جدید نشان میدهند که تغییرات فصلی چشمگیری در جو این غول یخی رخ میدهد، بهویژه در نواحی قطبی.
قطبهایی که به پهلو چرخیدهاند
نکتهٔ جالب دربارهٔ اورانوس این است که محور چرخش آن تقریباً خوابیده و سیاره بهگونهای میچرخد که گویی از پهلو افتاده است. در نتیجه، قطبهای شمالی و جنوبی این سیاره در موقعیتهای بسیار متفاوتی نسبت به زمین یا دیگر سیارات منظومهٔ شمسی قرار دارند.
این چرخش غیرعادی باعث میشود فصلها در اورانوس به شکلی کاملاً منحصر بهفرد بروز کنند و هر فصل ممکن است بیش از ۲۰ سال زمینی به طول انجامد.

در تصاویر تهیهشده، قطب جنوب اورانوس بهتدریج در تاریکی فرو میرود و قطب شمال به روشنایی نزدیک میشود. این جابهجایی فصلها، فرصت مناسبی برای بررسی تغییرات سطحی و جوی فراهم کرده است.
آئروسلها و رفتار آنها در فصول مختلف
در یکی از ردیفهای تصویری این مطالعه، میزان تراکم آئروسلها در جو سیاره بررسی شده است. این تصاویر نشان میدهند که میزان ابرهای آئروسل (ذرات معلق بسیار ریز) در نواحی قطبی طی زمان دستخوش تغییرات قابلتوجهی شده است.
در آغاز بهار نیمکرهٔ شمالی (سال ۲۰۰۲)، نواحی قطبی عمدتاً پاک و بدون ابر بودند. اما با گذر زمان، و نزدیک شدن به تابستان در آن ناحیه (در سالهای ۲۰۱۲ تا ۲۰۲۲)، ابرهای آئروسل افزایش یافتند و منطقه ابریتر شد. در سوی دیگر، قطب جنوب که بهسمت زمستان میرفت، بهتدریج شفافتر شد. این شواهد نشان میدهند که نور خورشید تأثیر مستقیمی بر تولید یا کاهش مهآلودگی آئروسلها در جو اورانوس دارد.
متانی که نمیخواهند تغییر کنند
در کنار رفتار ابرها، پژوهشگران به نکتهٔ جالب دیگری نیز دست یافتند: برخلاف انتظار، سطح متان در هر دو قطب تقریباً ثابت مانده است و تغییرات فصلی چندانی نداشته. تصاویری که با ترکیب نور مرئی و مادون قرمز گرفته شدهاند، این ثبات را نشان میدهند. در این تصاویر، رنگ سبز نشاندهندهٔ میزان کم متان، و رنگ آبی میزان بیشتر آن است. رنگ قرمز نیز بیانگر نبود متان است.
یک فصل در ۲۰ سال
اگرچه دادههای این مطالعه تنها یک دورهٔ فصلی از جو اورانوس را در بر میگیرند، اما همین بازهٔ ۲۰ ساله برای زمین معادل تقریباً یک فصل در اورانوس است. به همین دلیل، پژوهشگران قصد دارند در سالهای آینده نیز به رصد این سیاره ادامه دهند تا بتوانند چرخههای کاملتری از فصول اورانوسی را ثبت و تحلیل کنند.

گفتنی است اورانوس، هفتمین سیاره از خورشید، در فاصلهای بیش از ۲.۸ میلیارد کیلومتری از زمین قرار دارد و دمای جو آن میتواند به کمتر از ۲۲۴- درجهٔ سلسیوس برسد. با وجود این فاصلهٔ زیاد، فناوریهای نوین رصدی مانند تلسکوپ فضایی هابل توانستهاند تصویری دقیق از رفتار جوی این سیاره فراهم کنند.
در پایان باید گفت که این مطالعه، گامی بلند در جهت درک بهتر یکی از مرموزترین سیارات منظومهٔ شمسی به شمار میرود. اورانوس که در گذشته کمتر مورد توجه دانشمندان قرار گرفته بود، اکنون در کانون مطالعاتی تازهای قرار دارد که میتواند درک ما از اقلیمهای فرامنظومهای را نیز متحول سازد.