هشدار درباره تأثیرات زیست‌محیطی هوش مصنوعی؛ آینده زمین در خطر است؟

هوش مصنوعی به شکلی گسترده در زندگی روزمره ما نفوذ کرده است؛ از پشتیبانی از آخرین نسخه‌های سیستم‌عامل گرفته تا ارائه پیشنهادهای شخصی‌سازی‌شده در پلتفرم‌هایی مانند نتفلیکس، نگارش درخواست‌های شغلی و حتی پیش‌بینی روندهای آینده.

برای برخی کاربران، هوش مصنوعی ابزاری برای تولید عکس و ویدئو به منظور تولید محتواست و برای برخی دیگر، به نقش یک همراه مجازی و حتی عاطفی تبدیل شده است. اما این فناوری نوظهور با چه بهایی همراه است؟ افزایش چشمگیر ردپای کربن ناشی از استفاده گسترده از هوش مصنوعی، پرسش‌های جدی و قابل تأملی را درباره هزینه‌های زیست‌محیطی آن مطرح کرده است.
 

مصرف انرژی؛ چالشی پنهان

سم آلتمن، مدیرعامل OpenAI، پیش‌تر اعلام کرده بود که تنها پاسخ‌گویی مؤدبانه و با ملاحظه به درخواست‌های کاربران در ChatGPT، سالانه ده‌ها میلیون دلار هزینه برای این شرکت در پی دارد. هم‌زمان، متخصصان هشدار داده‌اند که انرژی مورد نیاز برای پردازش یک پرس‌وجوی ساده در ChatGPT، بین ده تا صد برابر بیشتر از انرژی مورد نیاز برای ارسال یک ایمیل است.

در همین راستا، تیمی از متخصصان اقدام به بررسی دقیق نیازهای انرژی هوش مصنوعی کرده‌اند. آنان صدها صفحه سند فنی و پیش‌بینی‌های آینده‌نگرانه را تحلیل کرده و با شرکت‌های بزرگ فعال در این حوزه درباره نحوه طراحی و بهره‌برداری از مدل‌هایشان گفت‌وگو کرده‌اند.
 

برخلاف آنچه شرکت‌های فناوری درباره کارآمدی انرژی در سیستم‌های هوش مصنوعی تبلیغ می‌کنند، یافته‌های کارشناسان حاکی از تصویری متفاوت و نگران‌کننده است.

براساس برآوردها، میزان مصرف سالانه برق توسط سامانه‌های هوش مصنوعی تا سال ۲۰۲۸ به حدود ۳۳۰ تراوات‌ساعت خواهد رسید. این رقم از مجموع برق مصرفی مراکز داده ایالات متحده در حال حاضر فراتر رفته و توان تأمین انرژی برای حدود ۲۲ درصد از خانوارهای این کشور را خواهد داشت. برای درک بهتر ابعاد این موضوع، می‌توان گفت که این میزان انرژی معادل انتشار گازهای گلخانه‌ای حاصل از بیش از یک‌هزار و ششصد سفر رفت‌وبرگشت از زمین به خورشید است.
 

اثرات زیست‌محیطی نادیده‌گرفته‌شده

بررسی‌ها نشان می‌دهد که چت‌بات‌هایی نظیر ChatGPT و گوگل جمینای سهم قابل توجهی از این مصرف انرژی را به خود اختصاص می‌دهند. به‌عنوان نمونه، چت حی‌پی‌تی روزانه بیش از یک میلیارد پیام پردازش می‌کند و بالغ بر هفتاد و هشت میلیون تصویر تولید می‌نماید؛ فرایندهایی که به انرژی پایدار و بی‌وقفه در تمام طول شبانه‌روز نیاز دارند.

بخش عمده این انرژی، همچنان از منابع سوخت فسیلی تأمین می‌شود، چراکه شبکه‌های برق جهانی همچنان به این منابع آلاینده متکی هستند.

کارشناسان معتقدند که با روند رو‌به‌رشد پذیرش و استفاده از فناوری‌های هوش مصنوعی، چشم‌پوشی از تأثیرات زیست‌محیطی آن دیگر امکان‌پذیر نیست. آن‌ها هشدار داده‌اند که تغییرات اقلیمی با سرعتی فراتر از انتظار در حال وقوع است و اگر این روند مهار نشود، هزینه‌های پنهان ناشی از گسترش هوش مصنوعی می‌تواند خساراتی فراتر از برآوردهای فعلی به‌دنبال داشته باشد.