عبور آمریکا از ناتو؛ پیمان آتلانتیک شمالی به پایان خود رسیده است؟

جیمز استاوریدیس، نظامی سابق آمریکایی که از سال ۲۰۰۹ تا ۲۰۱۳ به‎عنوان فرمانده ناتو در اروپا خدمت کرد، می‌گوید: ما می‌توانیم شاهد آخرین روز‌های این اتحاد نظامی و آغاز سازمان پیمان اروپایی باشیم.

اصرار دونالد ترامپ، رئیس‎جمهور آمریکا بر افزایش بودجه دفاعی کشور‌های اروپایی، همراه با اختلاف‌های وی با ولودیمیر زلنسکی، نگرانی اعضای این ائتلاف را برانگیخته است.

استاوریدیس به سی‎‌ان‌ان، گفت: ما می‌توانیم به آخرین روز‌های ناتو نگاه کنیم؛ این یک مشکل اساسی است که از چه کسی حمایت می‌کنید؟ این امر شکاف عمیقی را در قلب این پیمان نظامی ایجاد می‌کند و در فراتر از اوکراین خود را نشان می‌دهد؛ در مورد اینکه آیا می‌توان به آمریکا به‎عنوان یک شریک اعتماد کرد یا خیر.

افزایش گمانه‌زنی‌ها درباره عبور آمریکا از ناتو

گمانه‌زنی‌ها در هفته‌های اخیر در مورد اینکه آیا ترامپ قصد دارد آمریکا را از ناتو که یکی از اعضای موسس آن است خارج کند یا خیر، افزایش یافته است.

رئیس ‌آمریکا بار‌ها از اعضای ناتو خواسته است تا هزینه‌های دفاعی خود را به دو درصد تولید ناخالص داخلی افزایش دهند و در طول مبارز‌ه‌های انتخاباتی هشدار داد که روسیه را تشویق می‌کند تا هر کاری که می‌خواهد در قبال کشور‌های ناتو انجام دهد که به تعهدهای هزینه‌‌ای خود عمل نمی‌کنند.

در ماه گذشته، ترامپ خواسته‌های خود را تشدید کرد و اعضای ناتو را تشویق کرد تا هزینه‌های دفاعی خود را تا ۵ درصد افزایش دهند.

ناتو هنوز روی کاغذ وجود دارد، اما از نظر عملیاتی، در یک وضعیت بحرانی قرار گرفته است.

کسانی هستند که اصرار دارند ضمانت ماده ۵ ناتو هنوز زنده است و اوکراین یک استثنا است، زیرا قلمرو ناتو در خطر نیست؛ آنها ادعا می‌کنند که اگر روسیه به یک کشور عضو ناتو حمله کند، ماده پنجم فعال خواهد شد، اما این استدلال معکوس است.

ضمانت ماده ۵ آمریکا چگونه می‌تواند در صورت وقوع برخی احتمال‌های تئوریک در آینده معتبر باقی بماند؟ ماهیت بازدارندگی گسترده (چیزی که ماده ۵ قرار است تضمین کند) این است که رئیس اتحاد ناتو به‌طور قابل اعتمادی از خطرها به‌گونه‌ای که این خطرها را کاهش می‌دهد، عقب‌نشینی کند.

اگر زمانی که خطرها کم هستند، این کار را انجام ندهد، زمانی که خطرها بسیار بیشتر هستند، بعید است که این کار را انجام دهد؛ در ماه فوریه، وزیر دفاع آمریکا «تعهد آمریکا را به ناتو» که احتمالا متضمن تعهد به ماده ۵ است، مجددا تأیید کرد، یعنی اعضای اروپایی ناتو هر کدام ۵ درصد از تولید ناخالص داخلی را برای کاهش وزن خود اختصاص می‌دهند.

تهدید ضمنی این است؛ کسانی که موفق به انجام این کار نمی‌شوند، تضمین حمایت آمریکا را از دست خواهند داد.

جنگ اوکراین و تشدید بحران در ناتو

آمریکا که زمانی سرسخت‌ترین متحد اوکراین بود، اکنون به سمت حرکتی گرایش پیدا کرده است که یک شکست دیپلماتیک برای کی‌یف ایجاد می‌کند و در نتیجه، اوکراین اکنون با امید زیادی برای فرار از این تله آمریکا به اتحادیه اروپا نگاه می‌کند.

آمریکا که تغییری فاحش را در دولت ترامپ رقم زد، دو بار در رای‌گیری‌های کلیدی سازمان ملل درباره اوکراین در کنار روسیه قرار گرفت و با قطعنامه مورد حمایت اروپا در محکومیت مسکو در مجمع عمومی سازمان ملل مخالفت کرد.

اتحادیه اروپا اکنون در حال کار بر روی بسته کمک نظامی ۲۰ میلیارد یورویی به اوکراین است که شامل سامانه‌های دفاع هوایی و توپخانه می‌شود و با این حال، مجارستان با کمک‌های اضافی مخالف است.

آلمان و لهستان صلح دیکته‌شده را رد کردند و دونالد تاسک، نخست‌وزیر لهستان هشدار داد: اروپا به طرح خود در مورد اوکراین نیاز دارد، وگرنه دیگر بازیگران جهانی درباره آینده ما تصمیم خواهند گرفت.

طبق توافق ناتو، کشور‌های عضو این ائتلاف باید سالانه ۲ درصد از تولید ناخالص داخلی خود را به دفاع اختصاص دهند، با این حال در سال ۲۰۲۳، تنها آمریکا و چند کشور اروپایی در نزدیکی روسیه به این هدف رسیدند یا از آن فراتر رفتند.

 برخی از بزرگ‌ترین اقتصاد‌های اروپا (آلمان، فرانسه، ایتالیا و اسپانیا) به افت خود در این زمینه ادامه دادند.

در دوره ترامپ، آمریکا به‌صراحت اعلام کرد که امنیت اروپا دیگر در اولویت نیست.

در نشست فوریه در بروکسل، پیت هگست، وزیر دفاع آمریکا، وزیران اتحادیه اروپا را با بیان اینکه آنها دیگر نمی‌توانند به تضمین‌های واشنگتن تکیه کنند و باید هزینه افزایشی کمک به اوکراین را متحمل شوند، شوکه کرد.

استراتژی جایگزین اروپا برای ناتو چیست؟

برای مقابله با عقب‌نشینی آمریکا، اروپا در حال بررسی ساختار‌های امنیتی جایگزین است.

سیاست مشترک امنیتی و دفاعی (CSDP) که در سال ۱۹۹۹ تأسیس شد، اتحادیه اروپا را قادر می‌سازد تا نیرو‌های غیرنظامی، پلیس و نیروی نظامی را برای پیشگیری از بحران، مدیریت درگیری و ثبات پس از جنگ مستقر کند. در حالی که حدود ۳۰۰ هزار سرباز فرماندهی می‌کند، قدرت و منابع آن بسیار کمتر از توانایی‌های ناتو است.

گزارش اندیشکده «بروگل» مستقر در بروکسل حاکی از آن است که اگرچه جایگزینی کمک‌های نظامی آمریکا به اوکراین چالش‌برانگیز است، اما از نظر مالی برای اتحادیه اروپا امکان‌پذیر است.

از فوریه ۲۰۲۲، آمریکا ۶۴ میلیارد یورو (۶۷ میلیارد دلار) حمایت نظامی ارائه کرده است، در حالی که اروپا، از جمله انگلیس، ۶۲ میلیارد یورو (۶۵ میلیارد دلار) کمک کرده است.

تنها در سال ۲۰۲۴، کمک‌های آمریکا ۲۰ میلیارد یورو (۲۱ میلیارد دلار) از کل کمک‌های ۴۲ میلیارد یورویی (۴۴ میلیارد دلار آمریکا) به اوکراین بوده است.

براساس این گزارش، برای جایگزینی کامل کمک‌های آمریکا، اتحادیه اروپا باید ۰.۱۲ درصد بیشتر از تولید ناخالص داخلی خود را خرج کند که رقمی مقرون به صرفه است.

انتهای پیام/