به گزارش خبرگزاری تسنیم از یاسوج، در اعماق رشته کوه‌های زاگرس، جایی که رودخانه ماربر خروشان به پیش می‌تازد و دنا، نگین سپیدپوش ایران سر به آسمان می‌ساید، نبردی خاموش اما سرنوشت‌ساز در جریان است، نبردی بین قانون و لودر، بین هشدار کارشناسان محیط زیست و اراده وزارت نیرو، بین ضرورت توسعه و حفاظت از میراث طبیعی، این نبرد نامش “سد ماندگان” است.
ماجرا از آنجا آغاز شد که زمزمه‌های احداث سدی بر روی رودخانه ماربر، در نزدیکی منطقه حفاظت شده دنا به گوش رسید، سدی که قرار بود آب را مهار کند و برای کشاورزی و شرب، حیاتی دوباره به منطقه ببخشد، اما این طرح از همان ابتدا با اما و اگرهای فراوانی روبه‌رو شد.
بر اساس پیگیری‌ها، مصاحبه‌های انجام شده و اسناد و مدارکی که به دست خبرگزاری تسنیم رسیده، سد ماندگان فاقد مجوز محیط زیستی است، مجوزی که به گفته کارشناسان، نقشی حیاتی در تضمین سلامت محیط زیست و جلوگیری از پیامدهای ناگوار پروژه‌های عمرانی دارد.
حمید ظهرابی، معاون محیط زیست طبیعی و تنوع زیستی سازمان حفاظت محیط زیست، در تاریخ ۲۴ اردیبهشت‌ماه سال جاری در نامه‌ای رسمی به مدیرکل دفتر ریاست سازمان و رونوشت آن به مدیران کل محیط زیست استان‌های اصفهان و کهگیلویه و بویراحمد، خواستار توقف عملیات اجرایی سد ماندگان تا زمان طی مراحل قانونی و صدور مجوزهای لازم شده است.
اما این نامه ظاهراً نتوانسته است مانع از پیشروی لودرها و بولدوزرها در قلب منطقه شود، تصاویر ماهواره‌ای و گزارش‌های میدانی حاکی از آن است که عملیات احداث سد، همچنان با سرعت در حال انجام است و با وجود این درخواست رسمی، گزارش‌ها و مشاهدات میدانی خبرنگاران از ادامه عملیات ساخت این سد حکایت دارد و تصاویری که از محل پروژه به دست آمده، نشان می‌دهد که لودرها و ماشین‌آلات سنگین در حال کار هستند و هیچ نشانی از توقف عملیات وجود ندارد که این امر به شدت موجب ناامیدی و نگرانی فعالان محیط زیست شده است.
چرا اصفهان، چرا پادنا؟
پیگیری‌های خبرنگار تسنیم نشان می‌دهد که بخشی از زمین‌های منطقه حفاظت شده دنا به مساحت ۶۲ هکتار در سال‌های اخیر به استان اصفهان واگذار شده است و البته این واگذاری به پیچیدگی‌های حقوقی و اداری پرونده سد ماندگان افزوده است.
یک منبع آگاه در سازمان حفاظت محیط زیست، در گفت‌وگو با تسنیم، با انتقاد از عملکرد دستگاه قضایی استان اصفهان، می‌گوید: به دلیل قرار گرفتن محل وقوع جرم (احداث غیرقانونی سد) خارج از محدوده جغرافیایی استان کهگیلویه و بویراحمد، دستگاه قضایی این استان نمی‌تواند مستقیماً وارد عمل شود و در این شرایط دستگاه قضایی استان اصفهان باید اقدام کند، اما متأسفانه تاکنون هیچ اقدام جدی از سوی آنها صورت نگرفته است.
این منبع آگاه همچنین به نقش دادستانی پادنا اشاره می‌کند و می‌گوید: در ابتدای ماجرا، رئیس دستگاه قضایی پادنا با ما همکاری کرد و دستور توقف عملیات را صادر کرد، اما پس از اطلاع دادستانی اصفهان به او اعلام شد که این موضوع در سطح استانی تصمیم‌گیری می‌شود و پادنا حق دخالت ندارد.
در یک کلام مسائل قضایی یکی دیگر از مهم‌ترین چالش‌های این پروژه است، به گفته بعضی از منابع آگاه، محل وقوع این پروژه خارج از حوزه جغرافیایی استان کهگیلویه و بویراحمد واقع شده و به همین دلیل دستگاه قضایی این استان نمی‌تواند مستقیماً اقداماتی برای توقف آن انجام دهد، دادستانی اصفهان مسئولیت این پرونده را بر عهده دارد، اما فعالان محیط زیست و کارشناسان به کم‌کاری این نهاد انتقاد دارند.
صدای فعالان محیط زیست
از سوی دیگر فعالان محیط زیست و کارشناسان نگران آثار منفی این پروژه بر اکوسیستم منطقه هستند، مؤسسه‌های زیست‌محیطی هشدار داده‌اند که سد ماندگان می‌تواند منجر به تخریب زیستگاه‌های حیات وحش، کاهش منابع آبی و مشکلات اجتماعی-اقتصادی برای جوامع محلی شود و عدم رعایت اصول علمی و مشاوره‌های زیست‌محیطی در مراحل طراحی و اجرا، این نگرانی‌ها را بیشتر می‌کند.
فعالان محیط زیستی با اشاره به معضلات ناشی از پروژه‌های مشابه در دیگر نقاط کشور از مسئولان خواسته‌اند که تدابیر لازم را برای جلوگیری از تکرار چنین مشکلاتی اتخاذ کنند، یکی از فعالان در این‌باره می‌گوید: اساساً تصویب پروژه‌های بزرگ آبی بدون در نظر گرفتن تبعات زیست‌محیطی نه تنها به نابودی محیط زیست منجر می‌شود بلکه در آینده مشکلات اقتصادی و اجتماعی جبران‌ناپذیری ایجاد خواهد کرد.
فعالان محیط زیست از جمله مهم‌ترین منتقدان احداث سد ماندگان هستند، آنها معتقدند که این پروژه تهدیدی جدی برای تنوع زیستی منطقه دنا محسوب می‌شود و می‌تواند به نابودی زیستگاه‌های حیات وحش و کاهش منابع آبی منجر شود و در واقع دلیل اصلی نگرانی‌های محیط زیستی ناشی از این پروژه، عدم وجود مجوز زیست‌محیطی برای سد ماندگان است.
یکی از فعالان محیط زیست استان کهگیلویه و بویراحمد در گفت‌وگو با تسنیم، با ابراز نگرانی از ادامه احداث سد، می‌گوید: سد ماندگان در منطقه حفاظت شده دنا و بر روی رودخانه ماربر، به عنوان یکی از سرشاخه‌های اصلی کارون در حال احداث بوده، این در حالی است که این سد، هیچگونه مجوز محیط زیستی ندارد و همین امر باعث شده تا محل اعتراض بسیاری از فعالان محیط زیست قرار گیرد.
وی با اشاره به اعتراضات مردمی در سال گذشته، می‌افزاید: متأسفانه علی‌رغم همه مخالفت‌ها و اعتراضات، عملیات احداث سد همچنان ادامه دارد و هیچ نهادی پاسخگوی نگرانی‌های ما نیست.
آینده‌ای مبهم
خبرگزاری تسنیم تلاش کرده تا نظر وزارت نیرو را در مورد این پرونده جویا شود، اما تاکنون پاسخی دریافت نکرده است.
سرنوشت سد ماندگان همچنان در هاله‌ای از ابهام قرار دارد، آیا صدای قانون سرانجام می‌تواند بر غرش لودرها غلبه کند؟ آیا وزارت نیرو به هشدارهای کارشناسان محیط زیست توجه خواهد کرد؟ آیا دنا این میراث طبیعی گرانبها از گزند آسیب‌های ناشی از توسعه بی‌رویه در امان خواهد ماند؟.
پاسخ به این سوالات در گروی اراده و تدبیر مسئولانی است که باید بین ضرورت توسعه و حفاظت از محیط زیست، توازنی عادلانه برقرار کنند، توازنی که ضامن بقای طبیعت و سعادت نسل‌های آینده باشد.
عبدال دیانتی‌نسب مدیرکل محیط زیست کهگیلویه و بویراحمد در گفت‌وگویی با خبرنگار تسنیم، تأکید کرده است که سد ماندگان هیچ مجوز زیست‌محیطی ندارد و اضافه کرده که با وجود مخالفت‌های جدی محیط زیست، عملیات اجرایی این سد بدون وقفه در حال ادامه است.
وی همچنین به پرونده‌ای که در دادسرای اصفهان در حال بررسی است، اشاره کرده و گفته است که هنوز حکمی مبنی بر توقف عملیات اجرایی صادر نشده است.
تحولات اخیر در رابطه با سد ماندگان نشان می‌دهد که این پروژه بین دو جریان متضاد توسعه و حفاظت از محیط زیست قرار دارد، آیا این سد می‌تواند به عنوان یک الگوی مثبت برای پروژه‌های آینده در نظر گرفته شود یا اینکه به یک مثال عبرت‌آموز در تاریخ توسعه کشور تبدیل خواهد شد؟
در پایان باید گفت که آینده سد ماندگان نه تنها به عزم و اراده مسئولان مربوطه بستگی دارد، بلکه به توجه واقعی به نیازهای جامعه محلی و تأثیرات زیست‌محیطی آن نیز مرتبط است و نسل‌های آینده حق دارند که از منابع طبیعی و محیط زیست سالم بهره‌مند شوند و این مسئولیت بر دوش ماست که باید بین توسعه و حفاظت از طبیعت گام برداریم.
انتهای پیام/
