خبرگزاری تسنیم؛ گروه فرهنگی: سوم خرداد ماه را باید یکی از روزهای مهم در تاریخ معاصر کشورمان بدانیم. روزی که مقاومت به بار نشست و خرمشهر آزاد شد تا غیرتمندی جوانان این سرزمین در مقابله با دشمن بعثی در تاریخ ثبت و ماندگار شود.
خرمشهر که پس از ۳۵ روز مقاومت در تاریخ ۴ آبان ۱۳۵۹ توسط دشمن بعثی اشغال شده بود، پس از ۵۷۵ روز به طور کامل از اشغال رژیم بعث عراق خارج شد. عملیات آزادسازی خرمشهر هم بسیار پیچیده بود و هم صحنه‌های عجیب و غریبی از مقاومت و رشادت نیروهای مسلح در تمام ارکان را به تصویر کشید.
به بهانه سی و سومین سالگرد این رخداد مهم، آنچه بر خرمشهر گذشته است را در قاب سینمای مستند ایران مرور کرده‌ایم؛ مستندهایی که این اتفاق مهم تاریخی را به همراه مقاومت مردم به تصویر کشیدند. در این گزارش، ۹ مستند معرفی و مرور شده‌اند.
روایتی کامل از آزادسازی خرمشهر را در این مجموعه مستند ببینید!
مجموعه مستند ۴ قسمتی “خرمشهر آزاد شد” به کارگردانی مهدی شامحمدی روایتی همه‌جانبه از عملیات آزادسازی خرمشهر است و تماشای آن برای کسانی که در این حوزه پژوهش می‌کنند، واجب و ضروری است. این مستند ۴ قسمتی است؛ در قسمت نخست این مجموعه، تاریخچه‌ای از شهر خرمشهر و وقایع تاریخی رخ‌داده در این منطقه روایت می‌شود، شهری که همواره در طول تاریخ، به‌دلیل شرایط اقلیمی، اقتصادی و سیاسی مورد توجه بوده و حتی در دوره‌هایی تاریخی، به دلیل اهمیتش اشغال نیز شده است.
در قسمت دوم این مستند با عنوان “جاده”، ابتدا به‌طور مختصر، روند آزادسازی شهرهای ایران در عملیات‌های ثامن الائمه(ع)، طریق القدس و فتح المبین روایت می‌شود، در ادامه با روایتگری سردار حسین همدانی عضو سابق تیم شناسایی تیپ ۲۷ محمد رسول الله، عملیات شناسایی به‌منظور آزادسازی خرمشهر مورد بررسی قرار می‌گیرد، عملیاتی حساس و مهم که توسط چهره‌هایی نظیر حسین همدانی، محمود شهبازی، حسن باقری و… به‌صورت دقیق انجام می‌شود و موفقیت بزرگی را برای رزمندگان ایرانی به‌همراه دارد.
قسمت سوم از مجموعه مستند “خرمشهر آزاد شد” مروری بر تغییر فرماندهان جنگ بعد از ۸ ماه از آغاز جنگ دارد و روایتگر وحدت فرماندهان ارتش و سپاه برای مقابله با دشمن بعثی می‌شود، اتفاقی که منجر به شکل‌گیری طرح جامع کربلای ۱ تا کربلای ۱۰ برای بازپس‌گیری مناطق اشغال‌شده در غرب و جنوب شد و به مرحله اجرا رسید، در این قسمت از مستند سعی شده است استراتژی‌های کلی عملیات بیت المقدس با روایتگری احمد غلام‌پور به‌تصویر کشیده شود.
قسمت چهارم این مجموعه با عنوان “عملیات غیرممکن” به دلاورمردی نیروی هوایی ارتش در دوران دفاع مقدس می‌پردازد. در این طرح به بررسی طرح حمله به پایگاه‌های H3 الولید در جنوب غربی عراق در فروردین ۱۳۶۰ پرداخته می‌شود که بعدها به‌عنوان یکی از حمله‌های هوایی بی‌نظیر در دنیا شناخته شد، این عملیات مبتکرانه با روایتگری منوچهر طوسی به‌تصویر کشیده می‌شود.
قسمت اول “خرمشهر آزاد شد” را اینجا ببینید.
قسمت دوم “خرمشهر آزاد شد” را اینجا ببینید.
قسمت سوم “خرمشهر آزاد شد” را اینجا ببینید.
قسمت چهارم “خرمشهر آزاد شد” را اینجا ببینید.
پل آزادی؛ یک حماسه کامل
“پل آزادی”، فیلم مستند به کارگردانی مهدی مدنی، با موضوع آزادسازی خرمشهر است که در سال ۱۳۶۱ ساخته شد. این مستند داستان تلاش گروه‌های مهندسی مختلف در آستانه عملیات بیت‌المقدس و آزادسازی خرمشهر است، داستان ساخت یک پل روی رود کارون که در انتها با شهادت و مجروح شدن بسیاری از آنها در نهایت به آزادی خرمشهر می‌انجامد.
مهدی مدنی کارگردان این فیلم مستند در توصیف اثر خود می‌گوید: من در جبهه حضور داشتم و دیدم که از هر کجای ایران افراد به جبهه می‌آمدند. این موضوع خط اصلی مستند من بود و فکر می‌کنم با صحنه‌هایی که در این فیلم روایت شد، این رویکرد به مخاطبان منتقل شد که تمام مردم ایران درگیر این جنگ و مقاومت بودند. هرکسی در حد توان خود هرکاری می‌توانست انجام می‌داد؛ حتی در حد آوردن یخ برای رزمندگان!
مهرداد فراهانی پژوهشگر این فیلم مستند نیز درباره شاخصه‌های اصلی پل آزادی می‌گوید: من «پل آزادی» را یک مستند حماسی می‌دانم. نه تنها در ساخت و پرداخت اثر، بلکه در فرامتن اثر هم این نوع حماسه مشاهده می‌شود. همانطور که تمام ایران دست به دست هم دادند تا خرمشهر آزاد شود، در پشت صحنه این اثر نیز تمام افراد تلاش کردند تا اثر ساخته شود.
البته مهدی مدنی فیلم مستند دیگری هم درباره خرمشهر ساخته است؛ مستند «محمود نورایی، اپراتور بی‌سیم چی» تولید سال ۱۳۶۰ که مقاومت رزمندگان در محله کوت شیخ خرمشهر و گفت‌و‌گو با رزمندگان را به تصویر کشیده است. در این فیلم، محمود نورایی از کارش در جبهه، خانواده و خاطراتش سخن می‌گوید.
مستند “پل آزادی” را اینجا ببینید.
عکس‌ها از خرمشهر می‌گویند
فیلم مستند «ناگهان تو گم شدی» ساخته‌ی مهدی باقری روایتی متفاوت از آزادسازی خرمشهر است؛ روایتی از قاب دوربین‌هایی که ۳۵ روز راوی مقاومت جانانه مردم شدند.
«ناگهان تو گم شدی» با موضوع عکس‌های سی و پنج روز مقاومت در خرمشهر ساخته شده است و خاطرات شهید «بهروز مرادی» از سی و پنج روز مقاومت در خرمشهر به واسطه عکس‌های عکاسانی که از آن دوران گرفته‌اند را روایت می‌کند.
مستند “ناگهان تو گم شدی” را اینجا ببینید.
خرمشهر از دید دوربین آوینی
سیدمرتضی آوینی با شروع جنگ به جبهه رفت، به همراه گروهش در روزهای محاصره خرمشهر وارد این شهر شد و مجموعه ۱۱ قسمتی «حقیقت» را تهیه کرد. اسامی این مجموعه یازده‌گانه عبارتند از: «برادررضا دشتی»، «آنان غریبانه جنگیدند و شهید شدند»، «پای صحبت بهروز»، «ای شهید زمان»، «دست‌ها و دل‌ها»، «بچه‌های هویزه»، «عملیات امام مهدی»، «مادر»، «دزفول»، «اردوگاه فعال» و «فتح الفتوح».
مصائبی از یک شهر با “نامه‌ای از خرمشهر”
فیلم مستند «نامه‌ای از خرمشهر» تولید سال ۱۳۶۲ توسط نصرالله نصر است. بعد از آزادسازی خرمشهر، عده‌ای از ساکنین خرمشهر برای دیدن شهر به خرمشهر می‌روند، پسر بچه‌ای از اهالی خرمشهر در شهر به گردش می‌پردازد و در مدرسه‌ای که قبلاً آنجا درس خوانده است، چگونگی وضعیت شهرش را طی نامه‌ای برای برادرش که در تهران زندگی می‌کند، شرح می‌دهد.
غبار جنگ و پرداختن به ماجرای سقوط خرمشهر
مستند «غبار جنگ» به کارگردانی محمد عبدی‌زاده و از تولیدات مرکز گسترش سینمای مستند، تجربی و پویانمایی درباره مقاومت ۳۴ روزه و سقوط خرمشهر است. در این مستند از نگاه ناخدا صمدی، سرهنگ علی قمری و تیمسار امیر آرام که حضور مستمری از ابتدا تا سقوط داشتند، بهره برده شده تا به این مساله پرداخته شود که چطور مشکلات سیاسی که در آن زمان حاکم بوده باعث می‌شود تا ارتش که نیروی قدرتمند خاورمیانه بوده است، مغلوب صدام و عراق شود.
محمد عبدی‌زاده درباره ساخت این مستند می‌گوید: در این مستند، سه نفر از فرماندهان و مدافعین خرمشهرکه در خط مقدم مبارزه بودند و قهرمانانه جنگیدند و با افسوس از کشته شدن صد‌ها نفر از نیروهای نظامی خود سخن می‌گویند و در مواجه با سؤالاتی راجع به سیاست‌های متلاطم و مغشوش ابتدای جنگ قرار می‌گیرند که هم زمان با تغییرات عمده سیاسی و نظامی درکشور همراه بود. این سه فرمانده نظامی، نقاط تاریکی درباره فجایع به‌بارآمده ناشی از اشتباه سیاستمداران در جنگ را آشکار می‌کنند.
«سرگرد» و نقش شهید صیادشیرازی در فتح خرمشهر
مستند سه قسمتی «سرگرد» به تهیه‌کنندگی سید مجتبی موسوی با محوریت فرماندهی شهید سپهبد علی صیاد شیرازی است و در این مستند با نگاهی روایی و استفاده از تصاویر و فیلم‌های کمتر دیده شده آرشیوی، شش ماه از عملیات بیت‌المقدس و فتح خرمشهر را به تصویر کشیده است. در این مستند، نقش فرماندهی شهید سپهبد صیاد شیرازی در این عملیاتِ پیروزمندانه بازخوانی شده است.
مستند “سرگرد” را اینجا ببینید.
داستان شهری که روزی عروس خوزستان بود
مستند «فرزند خرمشهر» (مردی در شهر خون) به کارگردانی علی خسروی به موضوع دفاع مقدس می‌پردازد. در این مستند عبدالصاحب عبودزاده یکی از جانبازان اهل خرمشهر به بازگویی حمله صدام می‌پردازد و آنچه دیده است را بر زبان می‌آورد. او ضمن گشت و گذار در شهر روحیه بالای مردم خرمشهر را به نمایش می‌گذارد و دفاع از خرمشهر را از نگاه اهالی آنجا بررسی می‌کند.
خرمشهر پیش از آغاز جنگ تحمیلی یکی از قطب‌های اقتصادی مهم کشور به شمار می‌رفت و بسیاری از مردم به این شهر، لقب عروس خوزستان داده بودند؛ شهری که علاوه بر دارا بودن منظره‌های طبیعی و بکر فراوان، فعالیت‌های اقتصادی بسیاری برای ترانزیت کالا با لنج داشت و همچنین ظرفیت بالا و مناسبی برای ماهیگیران خوزستانی ایجاد می‌کرد. با آغاز جنگ تحمیلی عراق علیه ایران در سال ۱۳۵۹، آسیب‌های فراوانی به برخی از شهرها از جمله شهرهای استان خوزستان وارد شد و در این میان، خرمشهر بیشترین آسیب را از تجاوز بعثی‌ها دید؛ پس از پایان جنگ نیز بسیاری از مهاجرین خرمشهری دیگر حاضر نشدند به این شهر بازگشته و مجددا شهر را احیا کنند.
دلهره و ترس حملات هوایی عراق و «عکاسی زیر آتش»
مستند «عکاسی زیر آتش» به کارگردانی سعید فرجی، روایت عکاسان از لحظات آغاز حمله هوایی رژیم بعث عراق به خرمشهر و مقاومت مردم این شهر در ۸ سال دفاع مقدس را به تصویر کشیده است. تهیه کنندگی این مستند را سلیم غفوری و کارگردانی آن را سعید فرجی برعهده داشته است.
این فیلم مستند، خرمشهر را از زمان اشغال تا آزادسازی در قالب عکس‌های عکاسان جنگ روایت می‌کند. عکاسان معروفی از جمله سعید صادقی، امیرعلی جوادیان، جاسم غضبان‌پور و … از جمله کسانی هستند که در آن ایام در خرمشهر عکس‌های جنگ بسیار خوبی گرفته‌اند. در بخشی از مستند «عکاسی زیر آتش»، با آنان گفتگو می‌شود. همچنین مهرزاد ارشدی که خود اهل آبادان است، به صورت میدانی در مستند حاضر شده و لوکیشن‌های مختلف عکاسی را مرور می‌کند.
مستند “عکاسی زیر آتش” را اینجا ببینید.
انتهای پیام/
