این تصویر شاید شبیه داستان‌های علمی‌تخیلی باشد، اما در واقع توسط بسیاری از چهره‌های پرنفوذ سیلیکون‌ولی به‌عنوان چشم‌اندازی حتمی برای بشریت تبلیغ می‌شود.
به گزارش ایتنا و به نقل از ساینس‌نیوز، آدام بکر (روزنامه‌نگار علمی)، در کتاب تازه‌اش با عنوان «همه‌چیزِ بیشتر برای همیشه» (More Everything Forever) این تصور آینده‌گرایانه را زیر ذره‌بین می‌برد.
وی در این کتاب، با زبانی گیرا و مبتنی بر پژوهشی عمیق، به محدودیت‌های بنیادین هوش مصنوعی می‌پردازد و استدلال می‌کند که این چشم‌انداز نه‌تنها غیرواقع‌بینانه است، بلکه زمینه‌ساز تقویت نابرابری، تبعیض و سرمایه‌داری بی‌رحم و افسارگسیخته خواهد بود.
آیا هوش مصنوعی می‌تواند واقعاً بفهمد؟
یکی از ایرادهای اساسی که بکر به این روایت وارد می‌داند، پدیده‌ای است به نام «توهمات هوش مصنوعی»؛ خطاهایی که مدل‌های زبانی بزرگ، از جمله چت‌بات‌هایی چون ChatGPT، به طور مرتب مرتکب می‌شوند.
وی مثالی از تجربهٔ شخصی خود می‌زند: زمانی از ChatGPT پرسیده آیا دیوار چین تنها سازهٔ ساخت بشر است که از اسپانیا دیده می‌شود. پاسخ چت‌بات این بود که خیر؛ از اسپانیا می‌توان سازه‌هایی مانند برج ایفل در پاریس یا آسمان‌خراش‌های دوبی را هم دید! واضح است که این پاسخ‌ها نادرست و غیرمنطقی‌اند.
بکر می‌نویسد: «تا زمانی که هوش مصنوعی درکی واقعی از رابطهٔ واژه‌ها با مفاهیم نداشته باشد، چنین خطاهایی ادامه خواهند یافت.» برخی مدیران فناوری بر این باورند که تنها راه حل، تغذیهٔ بیشتر این مدل‌ها با داده‌های عظیم اینترنتی است.
اما بکر معتقد است این راهکار نه‌تنها بی‌فایده است، بلکه می‌تواند اوضاع را بدتر کند؛ چرا که بخشی از این داده‌ها خود توسط هوش مصنوعی تولید شده‌اند و ممکن است مدل‌ها را از داده‌های اصیل اولیه دور کرده و به تکرار بی‌معنا و پر از خطا سوق دهند.
بر این اساس، یکی از خطرهای جدی، تقویت تعصبات و تبعیض‌های فرهنگی، زبانی، جنسیتی و نژادی درون این فناوری‌هاست. به گفتهٔ بکر، «اگر هوش مصنوعی با داده‌های مسموم پر شود، خروجی‌اش نیز آلوده خواهد بود؛ حتی اگر لباس شیک علمی بر تن داشته باشد.»
فناوری نمی‌تواند دنیا را نجات دهد
کتاب «همه‌چیزِ بیشتر برای همیشه» به‌وضوح بیان می‌کند که رؤیای سیلیکون‌ولی از آینده، نوعی فرار از واقعیت است. آینده‌ای مملو از نانوشته‌هایی پرزرق‌وبرق، اما بی‌توجه به بحران‌های واقعی جهان: گرمایش زمین، نابرابری اقتصادی فزاینده، خطرات هسته‌ای و فروپاشی اجتماعی.
بکر استدلال می‌کند که «هیچ جادویی در دل فناوری نیست. هیچ غول چراغ جادویی درون رایانه‌ها وجود ندارد که سه آرزوی ما را برآورده کند.» وی می‌افزاید: «تکنولوژی، گرچه ابزار نیرومندی است، اما نمی‌تواند زخم‌های جهان را التیام بخشد. این ما هستیم که باید دست به کار شویم.»
گفتنی است پیش از این نیز اندیشمندانی همچون «ایوان ایلیچ» و «ژاک الول» نسبت به وابستگی افراطی بشر به فناوری هشدار داده بودند و فناوری را در صورت رها شدن از نظارت اخلاقی و اجتماعی، خطری برای آزادی و برابری دانسته‌اند.
بازنگری در آیندهٔ بشری، پیش از آنکه دیر شود
جذابیت داستان‌های علمی‌تخیلی و رؤیاپردازی‌های تکنولوژیک نباید ما را از پرسش‌های اساسی دور کند: آینده‌ای که می‌خواهیم چگونه باید باشد؟ چه کسانی در آن جای دارند و چه کسانی فراموش می‌شوند؟ فناوری قرار است به نفع همه باشد یا تنها به سود گروهی محدود از نخبگان مالی و فکری؟
کتاب بکر دعوتی است برای بازاندیشی؛ برای عبور از رؤیاهای فریبنده و مواجههٔ صادقانه با چالش‌های واقعی بشری. آینده، نه در مدارهای سیلیکونی، بلکه در تصمیمات انسانی ما شکل خواهد گرفت.
