کهکشان آندرومدا همسایه‌ای عجیب دارد: ماهواره‌هایی که همهٔ به ما نگاه می‌کنند
به گزارش ایتنا و به نقل از اسپیس، «در حال حاضر اندرومدا تنها سامانه‌ای است که چنین درجه‌ای از عدم تقارن را نشان می‌دهد.» این را «کوسوکه جیمی کانِهیسه» از مؤسسهٔ فیزیک و اخترشناسی دانشگاه پوتسدام آلمان اظهار می‌دارد.
در سال ۲۰۲۵، تلسکوپ فضایی هابل تأیید کرد که گروه بزرگی از کهکشان‌های کوتولهٔ اندرومدا در صفحه‌ای خاص پیرامون آن قرار گرفته‌اند — الگویی مشابه با آنچه در مورد کهکشان راه‌شیری نیز دیده شده است. حتی نشانه‌هایی ضعیف از وجود چنین صفحه‌ای در اطراف کهکشان سنتوروس A نیز یافت شده است. هرچند در کهکشان‌های دورتر، به‌دلیل کم‌نور بودن و دشواری در اندازه‌گیری دقیق فاصله، نمی‌توان با اطمینان از آرایششان سخن گفت.
اکنون این موضوع پیچیده‌تر شده، چراکه تقریباً تمام ماهواره‌های اندرومدا رو به راه‌شیری قرار دارند — پدیده‌ای که احتمال رخ‌دادن آن در مدل استاندارد کیهان‌شناسی کمتر از ۰٫۳ درصد است.
مطلب مشابه: کشف جدید اخترشناسان؛ چرا کهکشان‌های کوتوله آندرومدا به سمت ما نشانه رفته‌اند؟
آیا این صرفاً یک تصادف است یا نشانه‌ای از رازهای عمیق‌تر کیهانی؟
البته کهکشان‌های کوتولهٔ اندرومدا با سرعت‌ها و در فواصل گوناگون به دور آن می‌گردند و ممکن است در آینده‌ای چند میلیارد ساله، این چینش از میان برود. اما پایین بودن احتمال چنین تقارنی باعث می‌شود باور به «اتفاقی بودن» آن دشوار باشد.
کانِهیسه می‌گوید: «این صرفاً یک حدس است، اما تصور می‌کنم منشأ اصلی این عدم‌تطابق با مدل‌های کیهان‌شناسی، تاریخچهٔ خاصی از جذب کهکشان‌ها در سامانهٔ اندرومدا باشد.»
وی می‌افزاید: «این‌که امروز شاهد چنین پیکربندی ناپایدار هستیم — که بی‌تردید عجیب است — می‌تواند نشانگر این باشد که بسیاری از این کهکشان‌های کوتوله به‌تازگی به درون اندرومدا افتاده‌اند، شاید در پی همان ادغامی که تصور می‌شود حدود دو تا سه میلیارد سال پیش رخ داده است.»
در آن رویداد، یک کهکشان میان‌جرم توسط اندرومدا بلعیده شد. تلسکوپ هابل اکنون نشانه‌هایی از این ادغام را در قالب جریان‌هایی از ستارگان دیده است که از کهکشان بلعیده‌شده به جا مانده‌اند و موجب زایش انفجاری ستاره‌ها شده‌اند. اما حتی اگر کهکشان‌های کوتولهٔ اطراف اندرومدا پس‌مانده‌های همین رویداد باشند، باز هم توجیهی برای قرارگیری همگی آن‌ها در یک‌سو — یعنی رو به سوی راه‌شیری — ارائه نمی‌دهد.
ممکن است تصور شود که کهکشان راه‌شیری خود عامل این چینش باشد. اما بررسی‌ها نشان می‌دهد که نه تنها ماهواره‌های راه‌شیری چنین عدم تقارنی نسبت به اندرومدا ندارند، بلکه نیروی کشندی میان دو کهکشان نیز آن‌قدر قوی نیست که بتواند چنین تأثیری بر آرایش ماهواره‌های اندرومدا بگذارد.
مطلب مشابه: آیا «جهان‌های موازی» وجود دارند؟
نکتهٔ دیگر آن است که داده‌های دقیق از حرکت ماهواره‌های اندرومدا فقط برای چهار مورد (و شاید پنج مورد، با در نظر گرفتن IC 10 که عضویت آن محل بحث است) در دسترس است. بنابراین شبیه‌سازی‌ها هنوز جای پیشرفت دارند.
با این حال، انتظار می‌رود در یکی دو سال آینده، با انتشار مجموعه‌دادهٔ جدید از مأموریت گایا، حرکت بیش از دوازده کهکشان کوتولهٔ اندرومدا با دقت بالا اندازه‌گیری شود. کانِهیسه می‌گوید: «وقتی این داده‌ها را داشته باشیم، بهتر می‌توانیم تکامل زمانی این عدم‌تقارن را تحلیل کنیم.»
افزون بر این، احتمال زیادی وجود دارد که کهکشان‌های کوتولهٔ کم‌نور و کشف‌نشدهٔ بیشتری در اطراف اندرومدا پنهان باشند. چراکه مدل استاندارد پیش‌بینی می‌کند تعدادشان باید بیشتر باشد. برخی از این کوتوله‌ها آن‌قدر کوچک و کم‌نورند که به‌سختی شناسایی می‌شوند. برای نمونه، کم‌نورترین کهکشان کوتولهٔ شناخته‌شده به نام Andromeda XXXV در سوی دورتر اندرومدا قرار دارد و از این الگوی نامتقارن پیروی نمی‌کند.
کانِهیسه در پایان می‌گوید: «باید منتظر بمانیم تا ببینیم با کشف کوتوله‌های بیشتر، آیا این عدم‌تقارن همچنان پابرجا می‌ماند یا نه. البته اگر ببینیم فقط کوتوله‌های درخشان‌تر چنین رفتاری دارند، آن‌وقت پرسش‌های تازه‌ای دربارهٔ منشأ آن‌ها مطرح خواهد شد.»
